بررسی میزان آشنایی معلمان با مهارتهای ارتباطی و راهکارهای افزایش آن

در مدرسه به عنوان یک خرده نظام اجتماعی و برای مدیریت کلاس، ابتدا یک ارتباط مؤثر و مناسب باید بین معلم و دانش‎آموز برقرار باشد و برای بر قراری این ارتباط، مهارت‎هایی برای معلم مورد نیاز است. یک معلم توانا با بهره‎گیری از شیوه‎های متفاوت می‎تواند پل ارتباطی بین خود و دانش‎آموز را ساخته و استحکام بخشد.

بیان مسئله:

معلمانی که از مهارتهای ارتباطی ضعیفی برخوردارند کمتر از سوی اطرافیان خود پذیرفته می شوند و با مشکلات کوتاه مدت و بلند مدت زیادی روبرو می شوند (نوری قاسم آبادی، 1377: 2). این مشکلات کدامند و چگونه می توان با آنها مقابله کرد؟ معلمان چگونه با دانش آموزان و سایر همکاران ارتباط برقرار کنند؟ و مجهز به چه مهارتهای ارتباطی باشند؟ منظور از مهارتهای ارتباطی معلمان چیست؟ آیا حدود اختیارات معلم در کلاس و مهارتهای ارتباطی وی با دانش آموزان تعریف شده است؟ تا چه اندازه معلمان با وظایف خود در حوزه مهارتهای ارتباطی آشنا هستند؟ چه عواملی در افزایش مهارتهای ارتباطی معلمان موثر است؟ چگونه می توان آن را بهبود بخشید؟ اینها پرسشهای اساسی در مطالعه مهارتهای ارتباطی معلمان می باشد و این پژوهش در پی آن است که به آنها پاسخ گوید.

برخی بررسی ها و تحقیقاتی که مدارس به عمل آمده نشان می دهد که بسیاری از دانش آموزان از روابط اقتدارگرایانه در مدرسه، مقررات سخت و انعطاف ناپذیر، عدم درک دانش آموزان توسط معلمان،کمبود مشارکت در برنامه های آموزشی و پرورشی، و به طور کلی جو اجتماعی-روانی نامطلوب کلاس شکایت دارند. دانش آموزان هرگز متقاضی امکانات آموزشی پر هزینه و غیر عملی نیستند، بلکه آنان طالب محیطی امن و آرامش بخش در مدرسه و کلاس درس بوده و مایلند مورد احترام معلمان و مربیان مدرسه قرارگیرند.

در برقراری ارتباط با دانش آموزان در کلاس، معلم با موانع و عوامل زیادی روبروست. آگاهی و تسلط معلم بر این موارد و مهارت های ارتباطی در جهت تحقق اهداف آموزشی امری اجتناب نا پذیر است. معلمی هنری است ظریف و حساس که با کمترین لغزش و خطا خسارت جبران ناپذیری بر شخصیت فراگیر وارد شده و قطعاً هرگونه رفتار صحیح و سنجیده موجب آینده ای درخشان برای او می شود. طبق دیدگاه گلاسر، بدون شکوفایی محبت و ارزش وجود، تشکیل یک هویت موفق نا ممکن است (بهرنگی، 1374: 292).

در سالهای اخیر تحقیقاتی انجام شده است که تأثیر برخی مهارتهای حرفه ای و نیز ارتباطی معلم بر آموزش و شخصیت دانش آموزان را نشان داده است. لیکن تحقیقات متنوع و وسیعی درباره میزان آشنایی معلمان با مهارتهای ارتباطی انجام نیافته است. علی رغم اینکه ما در دنیایی اجتماعی زندگی می کنیم، اکثراً آگاهی اندکی از چگونگی تجزیه و تحلیل تجارب اجتماعی و بهبود بخشیدن به مهارت برقراری روابط اجتماعی مان داریم. به علاوه، در آموزش رسمی نیز، تلاش چندانی در این زمینه صورت نگرفته است. کمال مطلوب این است که مدرسه باید محیطی از تعاملات اجتماعی باشد که در آن، هم کارکنان و هم دانش آموزان از آنچه در تعاملات اجتماعی شان روی می دهد، بسیار مطلع باشند و از نقشی که این تعاملات در فرمول بندی نظریات آنها نسبت به خود و دیگران دارد، آگاه شوند (فونتانا، 1995).