پیشینه بررسی مسائل و مشکلات بچه های طلاق

پیشینه بررسی مسائل و مشکلات بچه های طلاق:

خانم فاطمه رستمی، دانشجوی روانشناسی دانشگاه تهران در پایان نامه خود با عنوان " مسائل و مشکلات بچه های طلاق " در سال 1386 به بررسی وضعیت روحی و روانی کودکان پس از طلاق پدر و مادر پرداخته و به نتایج زیر دست یافته اند.

الف – بر اساس بررسی های انجام شده مشخص شد که بچه های طلاق نسبت به سایر کودکان از درصد آسیب پذیری بسیار بالاتری برخوردارند و این باعث می شود که این کودکان نسبت به سایر کودکان درصد گرایش به انحرافات اجتماعی بالاتری داشته باشند.

ب – بچه های طلاق نسبت به سایر کودکان با مشکلات دیگری نیز مواجه هستند، عدم قدرت تصمیم گیری، ترس، عدم قدرت مواجه شدن با مشکلات، سستی، بی انگیزگی و... درصد وجود این مسائل در کودکان طلاق بسیار بالاتر از سایر کودکان است.

آقای محمدرضا رشوند، دانشجوی روانشناسی دانشگاه تهران در پایان نامه خود با عنوان " عواقب طلاق والدین " در سال 1384 به بررسی عواقب و مشکلات ناشی از طلاق بر روی خانواده پرداخته به با جهت گیری به سوی کوکان به بررسی مشکلات ناشی از طلاق بر روی آنها اشاره می کند

الف - در رابطه با جدایی والدین، فرزندان واکنش نشان می دهند، طلاق در درجه نخست نتیجه در گیری های بزرگسالان است و کودکان به صورت ناخواسته وارد آن می شوند. هرچه کودک کم سن و سال تر باشد، دامنه دریافت‌ها و دنیایی تجربه هایش به همان اندازه محدودتر است.

او خانواده خود را با همه کمبودهایی که از نظر بزرگسالان دارد بهترین مکان تصور می کند. این خانواده در کنار ناملایماتش برای او خوشبختی بسیاری در بر دارد.

البته، کودکان با یکدیگر تفاوت دارند. خانواده هایی هم که طلاق را تجربه می‌کنند با یکدیگر متفاوت‌اند. هر کودک بر اساس شرایط زندگی خود واکنش نشان خواهد داد. پسران، به وضوح و در مقایسه با دختران، واکنش‌هایی برای جلب ترحم انجام می‌دهند، اما واکنش دختران اغلب عاقلانه تر است و چون واکنش دختران برای اطرافیانشان مزاحمتی ایجاد نمی کند، مورد توجه قرار نمی‌گیرد و اغلب فراموش می‌شود که پسرها و دخترها به یک اندازه رنج می‌برند و تنها نحوه‌ی بروز احساساتشان فرق می کند. با وجود تمام تفاوت های فردی، در تمام کودکان، متناسب با سن و سالشان رفتارهای تقریبآ یکسانی مشاهده می‌شود. عکس العمل کودکان خردسال اغلب با ترس و بی خوابی همراه است. آنان دچار سردرگمی شده و حالت تهاجمی به خود می گیرند و معمولآ در روند رشد و تکامل خود نیز گام هایی به عقب برمی‌دارند. به عنوان نمونه پاره ای از آنان جای خود را دوباره خیس می کنند در حالی که مدت ها پیش این مرحله را پشت سر گذاشته‌اند. در کودکانی که در مرحله مهد کودک قرار دارند نیز رفتار مشابهی دیده می شود.

سرکار خانم مریم نوری زاده، کارشناس مرکز مشاوره دانشگاه تهران در پژوهش خود در سال 1386 به بررسی مسائل و مشکلات بچه های طلاق پرداخته و چنین نتیجه گیری کرده است:

الف: فروپاشی خانواده برای فرزندان شما هم یک تجربه محسوب می‌شود: تجربه گسست و جدایی. بکوشید بدون متهم کردن طرف مقابل حتی الامکان به گونه ای روشن با فرزندانتان گفت و گو و صحبت کنید. بیان مطلب و چگونگی آن به سن و سال کودکان بستگی دارد. بسیاری از والدین بر این باورند که چون کودکان موضوع را نمی فهمند. لزومی به دادن توضیح و گفت‌وگو در این باره نیست. اما تجربه نشان می دهد که واکنش کودکانی که توضیحی دریافت نکرده‌اند در مقابل جدایی بسیار شدیدتر است. آن ها بدون این که متوجه شوید و بدون دخالت شما از مدت ها پیش شاهد تشنج و درگیری‌های فی مابین شما بوده اند و این حق آن هاست که پدر و مادر در حضورشان مسایل را آشکارا مطرح و بیان کنند.

مساله این نیست که کودکان باید بتوانند میان تمام عواملی که به جدایی منجر شده اند ارتباط منطقی برقرار سازند، بلکه آنان باید بتوانند در این باره با توجه به سن و سال خود مساله را تجربه کنند و پرسش‌های خود را مطرح نمایند.

برای کودکانتان توضیح دهید که در آینده چه تغییراتی صورت خواهد گرفت و چه قواعد و مقرارت تازه ایی مابین شما توافق شده است آنچه را هم تغییر نخواهد کرد برایشان توضیح دهید، برای نمونه اتاق‌شان، مهد کودک شان و نیز ملاقات و دیدار با پدر بزرگ و مادر بزرگ و مانند آن.

به آن ها امکان بدهید تا بگویند که چه احساسی نسبت به دعواهای خانگی دارند و چه چیزی را آرزو می کنند.

البته، بدیهی است که با یک بار گفت‌وگو همه این مطالب به سرانجام نمی‌رسد و لازم است تکرار کرد و شاید هر بار از نو آغاز نمود. در ضمن با تغییر در رشد و سن کودکان نیز پرسش های آن ها ممکن است تغییر کند و در هر گفت و گو بر سر یک موضوع ممکن است برداشت ها و دیدگاه های مختلفی مطرح شود.

این گفت و گوها برای شما دشوار خواهد بود به ویژه اگر هنوز جدایی را هضم نکرده و هنوز با تغییرات روزمره زندگی و مسایل ناشی از جدایی انطباق پیدا نکرده باشید. ممکن است نسبت به طرف مقابل خود که به گمان شما مسبب تمامی این مصیبت ها است خشم و نفرت زیادی احساس کنید، لذا در چنین حالتی بسیار دشوار خواهد بود که خود را هم شریک جرم بدانید و در صدد برآیید که مصیبت ها و خشم فرزندانتان را که ناشی از جدایی است حل کنید.

هرگاه هر دو طرف موفق شوید که با تمام احساس آزردگی و رنجشی که دارید در مورد جدایی موضع درستی اتخاذ کنید، آنگاه خواهید توانست در رفع مشکلات ناشی از این تغییرات اساسی هم موفق شوید.

آقای محمد علی مینایی، دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه اصفهان در پایان نامه خود با عنوان " پیامد های طلاق در خانواده " در سال 1384 به بررسی عواقب و پیامد های طلاق در خانواده پرداخته و به نتایج زیر دست یافته اند:

الف -  تأثیر طلاق بر افراد متفاوت است. شاید بعضی از شما از جدایی مادر از پدر معتاد یا بزهکار ناراحت نشوید. در حالیکه بسیاری از نوجوانان پس از طلاق والدین دچار مشکلات زیادی می شوند و شما دوست نوجوان شاید موارد زیر را تجربه کنید.

▪پس از جدایی والدین، بسیار ناراحت و نگران هستید و احساس ناامنی می کنید. زندگی که پایدار می دانستید، ناگهان دستخوش تغییر شده است. افرادی که از شما مراقبت می کردند از هم جدا شدند یا یکی از آنان شما را ترک کرده است. حتی در خانواده هایی که روابط بسیار بد و خشونت آمیز است و مشکلات زیادی وجود دارد، نوجوانان از فروپاشی خانواده رنج می برند. طلاق باعث می شود که همه اعضای خانواده احساس ناامنی کنند.

▪نگرانی شدید باعث بی خوابی، بی اشتهایی، پرخوری، کاهش تمرکز، فراموشی، کابوس و گیجی می شود.

▪نگرش منفی نسبت به عشق و ازدواج پیدا می کنید، شاید تصمیم بگیرید که هرگز ازدواج نکنید. حساسیت خیلی شدیدی نسبت به انتخاب همسر مناسب پیدا می کنید. این نگرش در بین نوجوانانی که شاهد جدایی والدین می باشند، بسیار رایج است.

▪والدین به دنبال حمایت شما هستند و مشکلات شان را با شما در میان می گذارند و ناراحتی و اضطراب خود را به شما منتقل می کنند. شاید از شنیدن حرف های آنان نگران و ناراحت شوید. اگر احساس خوبی ندارید، طبیعی است. اگر نمی دانید که به والدین چه جوابی دهید، با مشاور مدرسه صحبت کنید.

▪ فقط یک نفر را سرزنش می کنید و تیر خشم خود را فقط سوی او نشانه می گیرید. در حالیکه بقیه را «قربانیان بیگانه» می دانید. زمانی که عصبانی و نگران هستید، قضاوت عادلانه چندان آسان نیست.

▪نگران آینده و سبک زندگی جدید، محل اسکان و تحصیل، دوری از دوستان و کاهش بودجه خانواده هستید.

▪نگران برقراری رابطه والدین با فرد جدید و ازدواج مجدد آنان هستید.

▪نگران تغییر نقش و جایگاه خود در خانواده هستید. برای مثال به علت کار بیشتر مادرتان برای تأمین مخارج خانواده، پس از جدایی والدین شما از خواهر و برادرتان مراقبت می کنید.دوستان نوجوان، همه نگرانی های فوق طبیعی است، تغییر تلخی در زندگی شما رخ داده است و نمی توانید مانع آن شوید.

آقای حسین حکمی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور در پایان نامه خود با عنوان " طلاق و نوجوانان " در سال 1384 به بررسی مسائل و مشکلات نوجوانان پس از طلاق والدین پرداخته و به نتایج زیر دست یافته اند:

اراحتی و غم ناشی از جدایی والدین کاملاً طبیعی است و همچون مرگ والدین دردناک است. نحوه رویارویی با جدایی والدین متفاوت است و یک یا چند مورد زیر را تجربه می کنید.

▪ گیج و آشفته هستید، اگر والدین شما را قبلا در جریان جدایی نگذاشته باشند، شدت آشفتگی شما بیشتر است.

‌▪حقیقت را انکار می کنید. خود را متقاعد می کنید که والدین موقتاً از هم جدا شده اند و دوباره آشتی می کنند.

▪ناراحت، افسرده، خسته و ناامید می شوید. گریه می کنید. اگر افسردگی شما بیش از یک ماه طول بکشد، با مشاور یا دکتر روانشناس صحبت کنید.

▪ حقیقت را نمی پذیرید، شاید اگر علت جدایی را بدانید، بهتر می توانید با این مسئله کنار بیایید و حقیقت را بپذیرید.بکوشید به اتفاقات و نکات مثبت زندگی تان نگاه کنید.

▪اگر دچار فراموشی می شوید تعجب نکنید. این مسئله کاملاً طبیعی است. فراموشی باعث خنده دوستان می شود و فرصت خوبی را فراهم می کند که طی دوران سخت و پر از مشکلات، مدتی با دوستان بخندید.

پس از جدایی والدین چه اتفاقی می افتد؟

▪جدایی والدین تقصیر شما نیست. آنان از هم جدا شدند، نه از شما. شاید بدنبال راه هایی برای آشتی دادن آنان باشید. تلاش شما قابل ستایش است. اما آنان تصمیم گیرنده نهایی هستند، همه چیز به آنان بستگی دارد، همانطوری که شما باعث جدایی آنان نیستید، نمی توانید به راحتی آنان را آشتی دهید.

▪در برخی موارد جدایی والدین به نفع همه اعضای خانواده است. اگر آنان از هم جدا شده اند، ولی هنوز پدر و مادر شما هستند. سعی کنید با هر دو در تماس باشید. بطور منظم با والدینی که از شما دورند تماس بگیرید و او را ملاقات کنید.

▪گاهی پدر یا مادر پس از جدایی ارتباطش را با فرزند قطع می کند. سازگاری با این مسئله چندان آسان نیست. بسیاری از نوجوانان تظاهر می کنند که این مسئله اصلاً برایشان مهم نیست یا از پدر یا مادر متنفر هستند. در حقیقت نوجوان احساس طرد شدگی، ناراحتی و خشم می کند. در این وضعیت نوجوان باید از حمایت دیگران بهره مند شود. ناراحتی خود را با مشاور مدرسه یا افراد دانا مطرح کنید.

▪ گاهی والدین همسر قبلی خود را سرزنش می کنند و او را عامل بدبختی خانواده می دانند و باعث ناراحتی شما می شوند. قاطعانه به پدر یا مادرتان بگویید از شنیدن این حرف ها ناراحت می شوید. گرچه از هم جدا شده اند ولی هنوز پدر و مادر شما هستند و برایتان مهم هستند.

▪ گاهی پدر و مادر با پرسیدن سئوالاتی می خواهند از زندگی همسر قبلی خود اطلاعاتی بدست آورند و یا پیغام خود را از طریق شما به او می گویند. اگر این امر شما را ناراحت می کند، شما می توانید بگویید که اگر دیگری این سئوالات را در مورد شما می پرسید، من چیزی را به او نمی گفتم.

▪ناراحتی و خشم ناشی از جدایی والدین واکنش طبیعی است. اما این امر نباید باعث شود خواهر یا برادرتان را فراموش کنید. در چنین شرایطی آنان به حمایت و توجه شما نیاز دارند.

در این مقطع برخورداری از حمایت مشاور، دوست صمیمی، پدر یا مادر بزرگ بسیار مهم است. زیرا شما با تغییرات جدید نظیر خانه جدید، همسر پدر یا مادر، مدرسه جدید و... روبرو هستید.