علل و عوامل انحطاط فرهنگ و تمدن اسلامی

حاکمیت‌های استبدادی

وجود حاکمیت‌های استبدادی و متمرکز فی نفسه و ذاتی موجب عقب ماندگی و انحطاط یا پیشرفت و تحول نمی‌گردد. حاکمیت‌های استبدادی بنا به خصلت‌ها، ویژگی‌ها و خصوصیاتی که بر آنها مترتب است. اقداماتی انجام می‌دهند که متأسفانه زمینه‌ی انحطاط را فراهم می‌سازند.

«اینطور نیست که تمرکز قدرت در دست حکومت با نفس پیشرفت و ترقی جامعه در تضاد قرار گیرد. حتی پیشرفت اقتصادی و توسعه اجتماعی ایران قبل از اسلام که منجر به پیدایش یکی از بزرگترین امپراطورهای عهد باستان شده بود باز می‌گردد به یکپارچگی و اقتدار حکومت‌های هخامنشیان و ساسانیان اما اگر از یک زاویه‌ی دیگر و در عین حال بلندمدت‌تر به مسئله‌ی تمرکز قدرت در دست حکومت بنگریم بایستی گفت که این تمرکز از سویی باعث شد تا امکان به وجود آمدن برخی از تحولات اجتماعی که لازمه‌ی پیشرفت و توسعه هستند یا بطور کامل از میان برود و یا عمیقاً کاهش یابد.»