محاسبه نرخ بازگشت سرمایه یا ROI

امروزه افراد بیشتری با مفهوم سرمایه گذاری آشنا هستند و همواره به دنبال یافتن بهترین گزینه سرمایه گذاری اند تا علاوه بر اینکه مانع کاهش ارزش ثروت خود شوند، بتوانند از سرمایه خود کسب سود کنند. با وجود گزینه های بسیار زیاد و متنوع سرمایه گذاری، سردرگمی افراد برای انتخاب بیشتر می‌شود، بنابراین وجود معیاری برای سنجش فرصت های سرمایه گذاری ضروری است. یک معیار ساده و بسیار کاربردی در سنجش گزینه ها و فرصت های مختلف سرمایه گذاری، مفهومی به نام نرخ بازگشت سرمایه (نرخ بازده سرمایه) یا ROI است.

به احتمال زیاد شما به هنگام سرمایه گذاری یا صرف هزینه برای یک پروژه خاص به این نکته توجه کرده اید که بازدهی سرمایه گذاری مورد نظر چقدر خواهد بود که عموما به صورت درصد نیز بیان می‌شود. در این مواقع شما در حال محاسبه نرخ بازگشت سرمایه یا همان ROI هستید. اولین و بدیهی‌ترین سوال این است که تعریف نرخ بازده سرمایه گذاری چیست؟ مطالعه این مقاله به شما کمک خواهد که بدانید مفهوم نرخ بازده سرمایه گذاری (Return Of Investment) چیست؟ نحوه محاسبه ROI را بدانید و مزایا و معایب آن را بشناسید.

نرخ بازگشت سرمایه (ROI) چیست؟

نرخ بازگشت سرمایه (نرخ بازده سرمایه) یا ROI که مخفف عبارت (Return of Investment) است، بدین معنی است که اگر مبلغ مشخصی از پول را سرمایه گذاری کنیم چه مقدار عایدی برای سرمایه گذار خواهد داشت و به بیانی دیگر به ازای هر ریال هزینه ای که می‌کنید، چند ریال به شما بازمی‌گردد؟

در واقع نرخ بازگشت سرمایه نسبتی است که سود حاصل از سرمایه گذاری را در قالب درصدی از هزینه اولیه به شخص سرمایه گذار نشان می‌دهد. همانطور که گفته شد این نرخ از معیارها و شاخص های مهم برای ارزیابی میزان موفقیت و سودآوری یک فرصت سرمایه گذاری، پروژه سرمایه گذاری یا حتی کمپین های تبلیغاتی و بازاریابی استفاده می‌شود.

به عنوان مثال نرخ بازگشت سرمایه را می‌توان برای انتخاب بین سرمایه گذاری در بورس یا خرید یک واحد آپارتمان محاسبه کرد. نکته قابل توجه این است که در اینجا بین ماهیت سرمایه گذاری‌ها تفاوتی قائل نمی‌شوند. در واقع شخص سرمایه گذار می‌خواهد بداند میزان هزینه ای که داشته تا چه حد برایش سودآوری داشته است. این سرمایه گذاری می‌تواند در بورس یا مسکن و دیگر گزینه های سرمایه گذاری و پروژه ها باشد.

دوره بازگشت سرمایه چیست؟

دوره بازگشت سرمایه در واقع نگاهی از زوایه ای دیگر به نرخ بازگشت سرمایه است. دوره بازگشت سرمایه بدین معنی است که سرمایه اولیه طی چه مدت زمانی به ما برمی‌گردد. به عنوان مثال دوره بازگشت سرمایه یک پروژه 5 سال است. این مثال به ما می‌گوید 5 سال زمان لازم است تا مبلغ اولیه سرمایه گذاری به ما برگردد یعنی بازده سرمایه گذاری مورد نظر 20 درصد است و در انتهای سال پنجم تمام مبلغ سرمایه گذاری به ما برمی‌گردد.

نرخ بازگشت سرمایه چه کاربردی دارد؟

برای اینکه بدانید کاربرد نرخ بازده سرمایه گذاری چیست؟ خوب است به این مثال توجه کنید. فرض کنید فرد الف که دارنده کد معاملاتی است اقدام به خرید یک سهم یا صندوق سرمایه گذاری در بازار بورس می‌کند. فرد ب نیز با مبلغ سرمایه خود اقدام به خرید یک واحد آپارتمان می‌کند و قصد دارد آن را در آینده به فروش برساند. حال سوال این است که چطور می‌توان این دو گزینه را با یکدیگر مقایسه کرد در حالیکه سرمایه اولیه این دو متفاوت است؟ پاسخ این سوال به نرخ بازگشت سرمایه یا نرخ بازده سرمایه مربوط می‌شود. اگر شخص الف با فروش سهام یا صندوق سرمایه گذاری 50 درصد بازدهی کسب کند اما شخص ب تنها 30 درصد بازدهی داشته باشد، بنا به نرخ بازده سرمایه سرمایه گذاری اول بهتر است حتی اگر مبلغ بازدهی از لحاظ ریالی کمتر باشد. در واقع هر سرمایه گذاری بدون در نظر گرفتن بزرگی یا کوچکی هزینه اولیه سنجیده می‌شود.

به زبان ساده‌تر، نرخ بازگشت سرمایه یعنی نسبت سود به‌دست‌آمده به هزینه پرداختی چقدر بوده است؛ بنابراین هر چه بتوانیم در ازای سرمایه گذاری انجام‌شده، خروجی بهتری بگیریم و از روش‌های مقرون‌به‌صرفه ولی با بازده بالاتر، استفاده کنیم، می‌توانیم بیشتر به بازگشت سرمایه خود امیدوار باشیم. درواقع باید بررسی کنیم هزینه‌ها صرف چه چیزی شده است و آیا عملکرد ما خوب بوده یا خیر.

بنابراین به طور کلی سرمایه‌گذاران، نه‌تنها برای ارزیابیِ چگونگی عملکردِ سرمایه گذاری‌شان، بلکه برای مقایسه‌ عملکرد سرمایه گذاری‌های مختلف در انواع و اندازه‌های متفاوت هم از این نسبت استفاده می‌کنند.

نرخ بازده سرمایه گذاری (نرخ بازگشت سرمایه) در بورس

همانطور که گفته شد این نرخ را می‌توان برای محاسبه بازدهی انواع فرصت های سرمایه گذاری یا حتی پروژه های تبلیغاتی و بازاریابی استفاده کرد. یکی از بیشترین کاربردهای نرخ بازده سرمایه گذاری (نرخ بازگشت سرمایه) در بورس اوراق بهادار است و معامله گران از این نرخ برای ارزیابی سهام خریداری شده بسیار استفاده می‌کنند.

نحوه محاسبه نرخ بازگشت سرمایه

حال که با مفهوم نرخ بازگشت سرمایه (ROI) آشنا شدید خوب است نحوه محاسبه آن را بدانید. فرمول محاسبه نرخ بازده سرمایه گذاری یا همان نرخ بازگشت سرمایه به حاصل تقسیم سود حاصل از سرمایه گذاری یا عایدی‌های حاصل از آن به میزان هزینه و سرمایه پرداخت شده اولیه است. نرخ بازگشت سرمایه همواره به صورت درصد محاسبه می‌شود و بنابراین می‌بایست آن را در 100 ضرب کرد.

فرمول نرخ بازده سرمایه گذاری به صورت زیر است.

توجه شود که به جای سود در صورت کسر امکان شناسایی زیان نیز وجود دارد. در این حالت سرمایه گذاری با زیان همراه بوده و این بازدهی به صورت منفی بیان می‌شود که حاکی از کاهش ارزش سرمایه گذاری و هدررفت منابع است.

نحوه محاسبه سود یا زیان خالص در صورت این کسر می‌تواند بسیار پیچیده باشد اگر عایدی یا هزینه های غیرمالی از جمله برندسازی و غیره را در نظر بگیریم اما در اینجا منظور هرگونه سود یا زیان مالی است که بتواند آن را به ریال بیان کرد. برای محاسبه این مقدار می‌بایست ارزش اولیه سرمایه گذاری را از ارزش فعلی آن کم کرد و در فرمول نرخ بازگشت سرمایه قرار داد. بنابراین این فرمول را می‌توان به صورت زیر نیز نوشت.

اگر ارزش فعلی سرمایه گذاری از ارزش اولیه آن بیشتر باشد سرمایه گذاری با سود همراه است و در غیراینصورت باید زیان شناسایی کرد.

مثالی از محاسبه‌ی نرخ بازگشت سرمایه

فرض کنید یک فرد در بازار بورس تعداد 100 واحد صندوق سرمایه گذاری مبتنی بر طلای کهربا را با قیمت 1000 تومان خریداری می‌کند و پس از سه ماه آن‌ها را با قیمت 1200 تومان به فروش می‌رساند. نرخ بازگشت سرمایه یا بازده سرمایه در این مثال 20 درصد خواهد بود. این ه این معنی که به ازای هر 100 تومانی که در این گزینه سرمایه گذاری می‌شود 20 تومان بازدهی کسب می‌شود.

حال فرض کنید این فرد در معامله دیگری 100 سهم 2000 تومانی شرکت الف را خریداری می‌کند و در پایان دوره نگهداری خود آن‌ها را با قیمت 2200 تومان به فروش میرساند. در این حالت اما بازده سرمایه گذاری 10 درصد است هرچند که قیمت سهم یا واحد صندوق سرمایه گذاری در هر دو مثال 200 تومان افزایش داشته است.

به طور کلی نرخ بازده سرمایه اول باید مثبت باشد و از میان گزینه های مختلف سرمایه گذاری نرخی که از بقیه بیشتر است گزینه ی بهتری محسوب می‌شود.

مزایا و معایب نرخ بازدهی سرمایه گذاری

مانند هر روش و معیار سنجشی نرخ بازدهی سرمایه گذاری یا ROI مزایا و معایبی دارد که باید از آن آگاه باشیم. در ادامه به مزایای roi اشاره خواهیم کرد و پاسخ خواهیم داد که معایب و مشکلات بازده سرمایه گذاری چیست؟

مزایای استفاده از نرخ بازده سرمایه گذاری

• فرمول ساده نرخ بازگشت سرمایه: همانگونه که مشاهده می‌شود نرخ بازگشت سرمایه بسیار ساده است و به راحتی می‌توان آن را محاسبه کرد.
• تحلیل و مقایسه فرصت های مختلف سرمایه گذاری: این نرخ فرصت مقایسه بین گزینه های مختلف سرمایه گذاری با مقدار هزینه و سرمایه اولیه را به سرمایه گذار می‌دهد تا انتخاب و تصمیم گیری بهتر صورت بگیرد.
• کاربرد نرخ بازگشت سرمایه در ارزیابی کسب و کارها، پروژه‌های سرمایه گذاری و...: همانطورکه از این نرخ پیداست از آن می‌توان برای ارزیابی طرح های سرمایه گذاری یا حتی کمپین های تبلیغاتی نیز استفاده کرد.
• ارزیابی عملکرد پروژه یا سرمایه گذاری مورد نظر و کمک به بهبود و بهینه سازی آن.

معایب استفاده از نرخ بازده سرمایه گذاری

• عدم امکان محاسبه عایدی هایی که نمی‌توان آن‌ها را به ریال اندازه گیری کرد. به عنوان مثال کمپین های تبلیغاتی در کوتاه مدت ممکن است به بازدهی مشخصی نرسند.
• نمی توان از این معیار به عنوان تنها ملاک ارزیابی گزینه های مختلف سرمایه گذاری استفاده کرد و می‌بایست از دیگر ملاک‌ها نیز برای انتخاب بین گزینه های مختلف سرمایه گذاری استفاده کرد.
• عدم در نظر گرفتن ریسک سرمایه گذاری: در این روش به ریسک های سرمایه گذاری توجهی نمی‌شود که این یکی از مهم ترین معایب نرخ بازده سرمایه است.
• عدم توجه به ارزش زمانی پول: شاید بتوان گفت مهم ترین ایراد نرخ بازگشت سرمایه در نظر نگرفتن ارزش زمانی پول و مدت زمان خواب سرمایه است. در این روش تفاوتی بین سرمایه گذاری یک ساله یا دو ساله قائل نمی‌شوند و تنها نرخ بازدهی حاصل از سرمایه گذاری اهمیت دارد. به عنوان مثال ممکن است نرخ بازگشت سرمایه در پروژه الف 50 درصد و در پروژه دوم 150 باشد اما پروژه اول در یک سال این بازدهی را داشته باشد و گزینه دوم در 10 سال. بنابراین باید زمان کسب این بازدهی نیز به عنوان عاملی جداگانه مد نظر قرار بگیرد یا از روش هایی که ارزش زمانی پول را اندازه گیری می‌کنند استفاده کرد.

منبع: سایت کاریزما