تعاریف و مفاهیم آسیب های اجتماعی

آسیب اجتماعی به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق می شود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عام عمل جمعی رسمی و غیررسمی جامعه محل فعالیت کنشگران قرار نمی گیرد و در نتیجه با منبع قانونی یا قبح اخلاقی و اجتماعی روبرو می گردد. به همین دلیل، کجروان سعی دارند کجرویهای خود را از دید ناظران قانون، اخلاق عمومی و نظم اجتماعی پنهان کنند زیرا در غیر این صورت با پیگرد قانونی، تکفیر اخلاقی و طرد اجتماعی مواجه می شوند. آسیب های اجتماعی پدیده هایی واقعی، متغیر، قانونمند و قابل کنترل و پیش گیری اند. کنترل پذیری آسیب های اجتماعی شناخت علمی آنها را در هر جامعه ای برای پاسخ به پرسشهای نظری و عملی و کاربردی از ایده ها و یافته های علمی تولید شده در برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت برای مقابله صحیح با آسیب های اجتماعی، درمان یا پیشگیری از گسترش و پیدایش آنها را ضروری و پر اهمیت می سازد.آسیب شناسی اجتماعی مطالعه آسیب های وارد شده به جامعه و گروه های انسانی است. آسیب شناسی اجتماعی شاخه ای در علم روانشناسی اجتماعی و علم مطالعه و بررسی ریشه های بی نظمی اجتماعی، دردو نابسامانی های آن و شیوه های پیشگیری و درمان آن است.

دورکیم اظهار می کند که مردم در نتیجه شرایط اجتماعی خود دست به رفتارهای نابهنجار می زنند و نه به خاطر شرایط فردی و یکی از شرایط اجتماعی را که منجر به انجام این گونه رفتارها می گردد بی هنجاری می نامد. آنومی به وضعیت آشفته ای در جامعه گفته می شود که هنجارهای اجتماعی از بین رفته و یا در تضاد با همدیگر قرار گرفته باشند. در چنین شرایطی همبستگی و وابستگی بین فرد و اجتماع از بین می رود و ارزشها و هنجارهای سنتی قدرت نفوذ خود را در جهت حمایت از افراد جامعه از دست می دهند. در مجموع دورکیم معتقد است که سست شدن پیوند اجتماعی در جامعه باعث ایجاد رفتارهای منحرف می گردد. در همین راستا، مرتن سعی کرد بین آنومی و انحرافات اجتماعی رابطه برقرار کند. به نظر او، افراد در طی فرایند اجتماعی شدن و به عنوان نتیجه آن می آموزند که چگونه اهداف فرهنگی مهم را بشناسند و در همان حال وسایلی را که از نظر فرهنگی پذیرفته شده و مورد تایید است برای رسیدن به آن اهداف برگزینند. هنگامی که امکان دستیابی به آن اهداف وجود نداشته باشد، افراد به دنبال جانشین می گردند. رفتار جانشین ممکن است نتیجه اش رفتار انحرافی باشد.
آسیب های اجتماعی از چند جنبه قابل بررسی هستند:
1- از زوایه انسان،که هر انسان با هر دین وآئین واعتقاد وفکر، مذهب وگرایش ومسلک وارتباط با جناح یا حزب خاصی یا با ترحم یا با هدایت ویا با همراهی اعتقاد دارند که به گروههای آسیب پذیر یاری نمایند. مثلاً هر انسانی دوست دارد به پیر مرد یا پیرزنی کمک کند وهر انسانی دوست دارد به نابینایی کمک کند و...
2- از زاویه اجتماعی اگر به این آسیب های اجتماعی بموقع رسیدگی نشود افزایش جرم وجنایت را در پی دارد که مخرب انضباط اجتماعی است
3- از جنبه سیاسی، که اگر توجه نشود کشوررا به دامن بیگانگان سوق می دهد و بجای فرهنگ خودی فرهنگ بیگانه در کشور پیاده می شود وبه اعتقادات دینی ومذهبی جامعه لطمه وارد می نماید، وجود آسیب های اجتماعی، بزرگنمایی وتبلیغات دشمنان کشور را در پی دارد. ضمن آنکه وجود آسیب های اجتماعی در کشور اسلامی عامل تبلیغ منفی بر ضد اسلام است لذا لازم است که آسیب های اجتماعی ریشه یابی شود واز کلی گویی در جامعه پرهیز گردد وبا ارائه راهکارهای مدرن به جزئیات آسیب های اجتماعی توجه شود. در برخورد با آسیب های اجتماعی تقلید کورکورانه از بیگانگان جایز نیست به دلیل اینکه آسیب های اجتماعی ارتباط کاملی با سنتهای هر جامعه دارد والگو برداری از جوامع دیگر صلاح نیست.