مدل رهبری اخلاقی رسیک و همکاران

رسیک[1] و همکاران (2006) با بررسی جامعی از ادبیات شش ویژگی کلیدی در حوزه‌ی رهبری اخلاقی از جمله شخصیت و صداقت، آگاهی اخلاقی، مردم‌گرایی و نوع دوستی، ایجاد انگیزه، توانمندسازی، و مسئولیت‌پذیری اخلاقی را شناسایی کردند(Resick et al., 2006).

1) شخصیت و صداقت: در واقع شخصیت به الگوی نیات، تمایلات و فضایل یک شخص اشاره دارد که شالوده‌ی اخلاق یا رفتار اخلاقی فرد را بنا می‌نهد. باس[2] (1956) اظهار دارد که شخصیت رهبران اخلاقی در اعمال فروتنی، وفاداری و سخاوت آشکار می‌شود که مستلزم تعهد به فضیلت در هر موقعیتی است. از سوی دیگر، صداقت جزء اساسی شخصیت بوده و مستلزم توانایی هم برای تعیین کردن و هم درگیر‌شدن در رفتارهای اخلاقی درست بدون توجه به فشارهای خارجی از سمت دیگران است(Fluker, 2002). شخصیت و صداقت رهبر پایه‌ای از ویژگی‌های فردی را فراهم می‌آورد که باورها، تصمیمات و اقدامات رهبر اخلاقی را هدایت می‌کند.

2) آگاهی اخلاقی: این مؤلفه به ظرفیت درک و حساسیت نسبت به مسائل و مشکلات اخلاقی مربوط است که در تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌هایی که تأثیر قابل توجهی بر افراد می‌گذارد، توجه دارد. علاوه بر این، آگاهی اخلاقی رهبر هم در مورد نتایج و پیامدهای تصمیمات و هم فرآیندهای مورد استفاده برای دستیابی به آنها درنظر گرفته می‌شود. به گفته تروینو (2003) رهبران اخلاقی، آگاهی اخلاقی خود را با توجه به 1) خیر جمعی پیروان، 2) تأثیرگذاری هر دو مقوله‌ی ابزار و اهداف، 3) مدت زمان بلند مدت و نه فقط کوتاه مدت، و 4) و منافع ذینفع‌های متعدد نشان می‌دهند.

3) مردم‌گرایی و نوع دوستی: رهبران اخلاقی بر خدمت برای رسیدن به فضیلت بزرگتر متمرکز‌اند که منجر به مردم‌گرایی، آگاهی از تأثیر اعمالشان بر آنها و استفاده از قدرت اجتماعی آنها می‌شود. مدنیت شامل یکپارچه‌سازی حقوق دیگران است و در نظر گرفتن اینکه چگونه اعمال و رفتار افراد بر یکدیگر تأثیر می‌گذارد. به نظر می‌رسد مدنیت و نوع‌دوستی برای توسعه بسوی مردم‌گرایی مهم است. کانونگو[3] و مندونکا[4] (1996) معتقدند که نوع‌دوستی شالوده‌ی اصلی رهبری اخلاقی را فراهم می‌کند. نوع دوستی شامل درگیر شدن در اعمالی است که برای کمک به هم‌نوعان بدون انتظار هیچ‌گونه پاداشی باشد.

4) ایجاد انگیزه: رهبران اخلاقی به پیروانشان انگیزه می‌دهند تا منافع سازمان و گروه را بر منافع شخصی خود ترجیح دهند. لذا رهبری اخلاقی شامل تعهدات فکری و عاطفی بین رهبران و پیروان است که باعث می‌شود طرفین به‌طور متقابل در تعقیب اهداف مشترک مسئولیت‌پذیر باشند. از نظر مفهومی شبیه مؤلفه‌ی انگیزه الهام‌بخش در رهبری تحول‌گرا است؛ که شامل الهام بخشیدن به پیروان جهت انجام کار مطابق با دیدگاه‌های رهبر برای سازمان و متعهد شدن به گروه است.

5) توانمندسازی: رهبران اخلاقی توانمند می‌شوند تا پیروان آنها احساسی از شایستگی فردی را بدست آورند که به آنها امکان می‌دهد مانند آنها خودکفا باشند. در واقع رهبران با انگیزه‌های نوع دوستانه احساس هم‌ذات‌پنداری و احترام به پیروان خود دارند؛ در نتیجه رهبران با استفاده از استراتژی‌های توانمندسازی به ایجاد اعتماد به نفس و خودکارآمدی در پیروان می‌پردازند.

6) مسئولیت ‎پذیری اخلاقی: رهبری اخلاقی شامل یک جزء مبادله‌ای است که آن تعیین استانداردها،شاخص و معیارهای اخلاقی، و انتظارات رفتار اخلاقی برای زیردستان است.رهبران اخلاقی استانداردهای تمام رفتارهای اخلاقی را در سازمان ایجاد کرده و پیروان خود را با استفاده از سیستم‌های پاداش و تنبیه موجود پاسخگو می‌کنند.

[1] Resick

[2] Bass

[3] Kanungo

[4] Mendonca