پیامدهای توجه به هوش هیجانی در سازمان ها چیست؟

امروزه سازمان ها شاهد تغییرات سریع و غیرقابل پیش بینی زیادی در محیط درون و بیرون سازمان خود هستند. رقابت فزاینده جهانی، توسعه و گسترش تکنولوژی اطلاعات، تغییرات در ویژگی های جمعیت شناختی نیروی انسانی و مشتریان، در قلب تغییرات قرار دارند. واقعیت این است که اگر در سازمان ها انسان های خلاق، باهوش، فرصت شناس و تبیین گر مسائل وجود نداشته باشند، بسیاری از فرصت ها و موقعیت ها را از دست خواهد رفت. نقش مهم رفتار اخلاقی در بقای یک سازمان و ارتقای شاخص های عملکردی کارکنان و همچنین وجود تعداد پرشمار از نمونه های رفتار غیراخلاقی درسازمان، توجه مدیران و صاحب نظران را به بحث رفتار اخلاقی کارکنان معطوف ساخته است.

رفتار اخلاقی کارکنان، اثر مثبتی بر فعالیت های سازمانی دارد، به طوری که بهره وری، پویایی و ارتباطات سازمانی بهبود می یابد. اگر در سازمانی رفتار اخلاقی وجود داشته باشد، نیروی انسانی آن سازمان، متعهد و وفادار به ارزش های سازمانی خواهد بود. همچنین تمایل به آن خواهد داشت که با تمام تلاش خود فراتر از وظایف تعیین شده فعالیت نماید. نقش رفتار اخلاقی در عملکردها، رفتارها، تصمیم گیری ها و ارتباطات درون سازمانی تعیین کننده است. توجه به رفتار اخلاقی می تواند ضمن حفظ سودآوری و کارآمدی سازمان، اعتماد و رضایت مشتریان را نیز جلب کند. از طرف دیگر، رفتار غیراخلاقی، منجر به کاهش ارتباطات می شود و توان سازمان به جای آنکه صرف هدف شود،صرف،غیبت،کم کاری و رفتار انحرافی در محل کار خواهد شد. قضاوت افراد در مورد اخلاقی بودن و یا غیراخلاقی بودن کارها بر کمیت و کیفیت کار آنان و در نتیجه موفقیت سازمانی تاثیر قابل توجهی دارد. لذا با دارا بودن عملکرد همیشه کارها را با اصول اخلاقی پیوند می زند. از طرفی جنبه های هوش هیجانی بزرگترین عامل برای پیش بینی عملکرد افراد در محیط کار و قوی ترین نیرو برای رهبری و کنترل رفتار هستند. شاید بهترین امتیاز هوش هیجانی این باشد که یک مهارت بسیار انعطاف پذیر است که افراد می توانند با تمرین آن را بهبود ببخشند.

برون هوش هیجانی را به عنوان مجموعه ای از قابلیت های تعریف شده و مهارت های غیر شناختی توصیف کرده که بر روی توانایی های فرد در کسب موفقیت و مقابله با فشارهای محیطی اثر گذار هستند. به عبارت دیگر، هوش هیجانی توانایی درک احساسات و چگونگی تاثیرها آن در روابط بین فردی و میان فردی می باشد.هوش هیجانی به افراد در زمینه آگاهی بیشتر از روش های بین فردی، شناسایی و مدیریت تاثیر عواطف بر تفکر و رفتارهای فرد، توسعه توانایی تشخیص تحرکات اجتماعی در محیط کار و درک چگونگی مدیریت روابط و بهبود آنها کمک می نماید. بنابراین، با داشتن هوش هیجانی و رفتار اخلاقی بالا، افراد درباره ی آنچه که انجام می دهند احساس بهتری داشته و امور را به نحو بهتر انجام می دهند.درنتیجه،موجب عملکرد بهتر و بهره وری بیشتری می شوند. ارزش های اخلاقی و رفتاری مرتبط با افراد به رضایت و عدم رضایت شغلی آنها کمک می کند و یک کارمند راضی نسبت به سایر کارکنان که رضایت شغلی کمتری دارد، بیشتر خلاق و سازنده است؛ همچنین وقتی سرپرستان رفتار غیراخلاقی انجام می دهند، زیردستان به احتمال زیاد از شغل خود رضایت پایین تری خواهند داشت.

رفتار اخلاقی کارکنان تاثیر قابل توجهی بر عملکرد و رضایت شغلی دارد، چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم از طریق اعتماد رهبر به پیرو و رضایت از پیروان. رفتار اخلاقی مدیران و کارکنان به طور مثبت با رضایت شغلی آنها مرتبط است و به تعهد سازمانی کارکنان منجر می شود. در صورت بالا بودن میزان تعهد سازمانی کارکنان، مقدار تولید و قابلیت کارایی افراد بالا می رود و فقدان این عامل، عدم رضایت شخصی، پایین آمدن وجدان کاری، کندکاری و غیبت های مکرر در سازمان که همگی از جنبه های رفتارهای غیر اخلاقی است را در پی دارد. بنابراین سازمان ها برای انجام دادن امور سازمانی خود، علاوه بر معیارهای سازمانی و قانونی به مجموعه ای از رهنمودهای اخلاقی و ارزشی نیاز دارند که آنان را در رفتار و اعمال اداری یاری دهند و نوعی هماهنگی و وحدت رویه در حرکت به سوی شیوه مطلوب جمعی و عمومی را میسر سازند. به طور معمول، اعضای سازمان ها ارزش هایی را که در ارتباط با زندگی سازمانی آنها می باشند، می پذیرند. سازمان ها مجبورند که محیطی سرشار رفتارهای اخلاقی و ارزش های پایدار در سازمان خود ایجاد کنند.

برخی صاحب نظران بر این باورند، رفتار اخلاقی یک مسئله عمومی است. لذا سازمان ها به دنبال کارکنان متعد و وفادار هستند و در اخلاق سازمانی و مسئولیت پذیری اجتماعی مورد قضاوت قرار می گیرند. همانطور که ملاحظه می شود ارتباط تنگاتنگی میان عوامل اثرگذار بر رفتار و عملکرد اخلاقی و پیامدهای اخلاقی وجود دارد. عدم رعایت ارزش های اخلاقی در اموری مانند جذب و گزینش، اقدامات خلاف اخلاق و خلاف قانون را در سازمان فراهم می سازد. رعایت ملاحظات اخلاقی در گزینش و استخدام، ارزیابی عملکرد، نظام پاداش ها، اخراج و کوچک سازی سازمان، باعث کاهش بدبینی و پرخاشگری و تعارض، مسئولیت پذیری بیشتر، افزایش تنوع طلبی و درنهایت افرایش ارزش و سود و درآمد کسب شده، رفاه بیشتر سرمایه گذاران، مشتریان و کارمندان را موجب می شود.