فردریک جیمسون؛ نظریه ‏پرداز متون فرهنگی

داگلاس کلنر، ترجمه نرگس زحمتی‏

عموما فردریک جیمسون به عنوان یکی از منتقدان‏ پیشگام ادبی-فرهنگی مارکسیست انگلیسی‏زبان‏ معاصر تلقی می‏شود.او طی سه دهه گذشته،آثار زیادی‏ را پیرامون تحلیل متون ادبی و فرهنگی منتشر کرده‏ که درعین‏حال دیدگاههای نظری نئو مارکسیستی وی‏ را وسعت می‏بخشد.به علاوه جیمسون نقدهای بسیار مهمی را در خصوص مکاتب و مواضع نظری رقیب‏ پدید آورده است.او در مقام نویسنده‏ای پرکار همزمان با ورود به بسیاری از بحثهای معاصر و تحلیل متون فرهنگی‏ مختلف-که از رمان تا ویدئو و از قصه‏های پریان تا پست‏مدرنیزم را دربرمی‏گیرد-شمار حیرت‏انگیزی از گفتمان‏های نظری را در طرح خویش گنجانده است.

اولین کتاب منتشر شدهء جیمسون-سارتر-به تحلیل‏ نظریه ادبی و کار ژان پل سارتر(1961،چاپ مجدد در 1984)می‏پردازد.این اثر که به عنوان تز دکترایش در دانشگاه ییل (Yale) نوشته شده،متأثر از استاد جیمسون اریک اروباخ (Erich Auerbach) و سبک لئو اسپیتزر (Leo Spitzer) است.این متن که‏ بر سبک،ساختارهای روایی،ارزشها و تصور سارتر از جهان متمرکز است عاری از مقولات مارکسیستی و قرائتهای سیاسی است که مشخصهء آثار اخیر جیمسون‏ است.اما نوع انتخاب موضوع جیمسون(سارتر)و انتخابش از یک سبک نگارش نظری-ادبی پیچیده‏ (اکنون جمله‏های گمنام جیمسونی کامل و بالغ‏ گشته‏اند)را که قرائتی در بستر خفقان‏آور سازش‏گرایی‏ و کسب و کار ملالت‏آور جامعهء دههء 1950 است،می‏توان‏ کوششی برای خلق خویش به عنوان روشنفکری انتقادی‏ علیه جریانات سازش‏گرای این عصر تلقی کرد.به علاوه، می‏توان چرخش او علیه ثبات ادبی،سلطهء شیوه‏های‏ انگلیسی-آمریکایی نقد ادبی،و جستجوی بدیلهایی در تئوری اروپایی را ملاحظه نمود.در واقع تمام آثار بعدی‏ جیمسون مداخلاتی انتقادی علیه اشکال مسلط نقد ادبی و شیوه‏های تفکر رایج در جهان انگلیسی- آمریکایی است.جیمسون در طول زندگی حرفه‏ای خود بر گفتمانها،شیوه‏های تفکر و روشهای اروپای قاره‏ای‏ تکیه کرده است تا بدیلهایی را به جای ادبیات کسل‏ کننده و نظریه‏های فرهنگی مسلط در ایالات متحده‏ ارائه کند.