تقسیم بندی ذهن و شخصیت از نظر فروید

فروید بعنوان پدر علم روانکاوی، سه تقسیم بندی کلی بر ذهن و شخصیت انسانها دارد. که همچنان به قوت خود باقی هستند و روان شناسان در تجزیه و تحلیل روانی ذهن و شخصیت از آن دستاوردها بهره می برند.

تقسیم بندی ذهن

1- هشیار یا خودآگاه: آگاهی و هشیاری هم اکنونی شخص.

2- نیمه هشیار یا نیمه آگاه: همه اطلاعاتی که هم اکنون در ذهن حاضر نیستند ولی اگر بخواهیم می توانیم آنها را به بخش آگاهی فراخوانیم.

3- ناهشیار یا ناخودآگاه: در واقع انبار تکانه ها، خواسته ها و خاطرات غیر قابل دسترس است که بر تفکرات و رفتارهای شخص تاثیر می گذارد.

تقسیم بندی شخصیت

1- نهاد: ابتدایی ترین بخش شخصیت، و خواستگاه خود و فراخود است. نهاد از بدو تولد کودک وجود دارد و شامل ابتدایی ترین تکانه های زیستی یا سایق هاست. نهاد بر اساس اصل لذت، ارضای فوری این تکانه ها را می طلبد.

2- خود: با توجه به اصل واقعیت، کودک می آموزد که تکانه ها به فوریت قابل ارضا نیستند. خود زمانی پدیدار می شود که کودک می آموزد به مقتضیات محیط توجه کند.

3- فراخود: این بخش درباره درست یا غلط بودن اعمال انسان داوری می کند. بطور کلی فراخود درونی شده ارزشها و اخلاقیات جامعه است. و شامل وجدان فرد و تصویری است که او از شخصیت اخلاقی آرمانی دارد. فراخود در پاسخ به پاداش و تنبه والدین ایجاد می شود.

به اعتقاد فروید، این سه بخش شخصیت غالباً در تعارض با یکدیگر هستند: خود، ارضای تمایلات فوری نهاد را به تاخیر می اندازد و فراخود با هر دو آنها مبارزه می کند زیرا رفتارهای آنها غالباً با معیارهای اخلاقی تطبیق نمی کند. در شخصیت متعادل فروید، خود دارای جدیت ولی انعطاف پذیر است. یعنی اصل واقعیت بر آن حکومت می کند.