مدل رفتار شهروندی سازمانی پودساکف

پودساکف[1] و همکاران (2000) پنج بعد مطرح شده‌ی رفتار شهروندی سازمانی توسط اورگان[2] (1988) را به هفت بعد از قبیل: رفتارهای یاری‌دهنده، توسعه فردی، رفتارهای مدنی، گذشت، اطاعت سازمانی، ابتکار شخصی و وفاداری سازمانی، ارتقاء داده‌اند، که به شرح زیر است(Podsakoff et al., 2000):

1) رفتارهای یاری‌دهنده: رفتارهای یاری‌دهنده شامل‌ کمک‌‌کردن بصورت داوطلبانه‌ به‌ افراد دیگر و یا جلوگیری از بروز مشکلات مربوط به‌ شغل در سازمان می‌شود. قسمت‌ ابتدایی این‌ مفهوم شامل‌ سه‌ بعد نوع دوستانه‌، میانجی‌‌گرانه و تشویق‌ نمودن است‌. قسمت‌ دوم شامل کمک‌ نمودن به‌ افراد دیگر در قالب‌ جلوگیری از بوجود آمدن مشکلات شغلی بیان می‌شود(Graham, 1989).

2) توسعه فردی: توسعه‌ی فردی به رفتارهای داوطلبانه کارمندان بمنظور ارتقای سطح دانش، توانایی و مهارت‌های لازم است. ویژگی‌ چنین اعمال و رفتاری این است که یادگیری مجموعه‌ی جدیدی از شایستگی‌ها بمنظور توسعه‌ی دامنه‌ی مشارکت کارکنان در سازمان انجام شود(Markóczy et al., 2009).

3) رفتارهای مدنی: رفتارهای مدنی به‌عنوان سطحی جامع از علاقه یا تعهد به سازمان است. نظارت داشتن بر محیط کاری به منظور شناخت چالش‌ها، فرصت‌ها و تهدیدات حتی با هزینه‌ی شخصی کارکنان نمونه‌هایی از این رفتارهاست(Nelson & Cooper, 2007).

4) گذشت‌: رادمردی و گذشت‌ بعنوان تمایل داشتن‌ به‌ تحمل‌ شرایط‌ اجتناب‌ناپذیر،دشوار و ناراحت‌کننده بدون هیچ‌گونه شکایت‌ و ابراز ناراحتی از سوی کارکنان‌ تعریف‌ می‌شود.

5) اطاعت سازمانی: اطلاعت معادل مفهوم پیروی از قوانین و مقررات، خط‌مشی‌ها و رویه‌های سازمانی است. حاصل آن درونی‌کردن و پذیرش قوانین و مقررات سازمانی حتی در حالت عدم وجود نظارت است.

6) ابتکار شخصی: نوعی رفتار فرانقشی‌ست که پیرامون حداقل نیازمندی‌های موردانتظار کارکنان قرار دارد. فعالیت‌های خلاقانه‌ بصورت داوطلبانه و اقدامات نوآورانه برای بهبود وظیفه فردی وسازمانی نمونه‌هایی از ابتکارات شخصی محسوب می‌شوند.

7) وفاداری سازمانی‌: شامل‌ مفهوم حسن‌‌نیّت‌ و حمایت‌ از سازمان، طرفداری و دفاع از اهداف سازمان‌ است‌. وفاداری سازمانی‌ به علت ارتقای سطح جایگاه سازمان نزد افراد بیرون از سازمان امری ضروری است.

[1] podsakoff

[2] Organ