استفاده از مدل انیاگرام در بخش‌بندی بازار

بخش‌بندی و موقعیت‌گذاری (Positioning) از اصول اساسی استراتژی بازاریابی به شمار می‌روند. طی دو دهه‌ی گذشته، الگوهای سبک زندگی و روان‌نگاری‌ها (Psychograph) به طور فزاینده‌ای به عنوان مبنای بخش‌بندی بازار مورد استفاده بوده‌اند. در مقاله‌حاضر به این مطلب می‌پردازیم که چگونه می‌توان به گونه‌ای موثر از تکنیک باستانی و راز آلود انیاگرام برای بخش‌بندی روان‌شناختی بازار بهره برد. مدل انیاگرام امروزه به طور گسترده‌ای در مباحث مدیریت راهبردی، توسعه‌ی منابع انسانی، مردم‌شناسی، تاریخ، جامعه‌شناسی، و بازاریابی به کار می‌رود.
پیش‌گفتار
انیاگرام تکنیکی باستانی برای طبقه‌بندی انواع شخصیت است که نقطه‌ی شروع آن به دست‌کم 2500 سال قبل باز می‌گردد. گفته می‌شود که سرچشمه‌ی آن در سرزمین خاور و نزد صوفی مسلکان بوده است، اما اولین‌بار عارفی ارمنی تبار به نام جرج ایوانویچ گرجیف بود که به این مکتب انسجام و سرو سامان داد.
جالب است بدانیم که گرجیف در سلسله مقالات خود تحت عنوان راه چهارم، بخشی از چشمه‌ی جوشان دانش خویش را مدیون ملاقاتها و دوستیهایش با مریدان مولانا در صوفی‌کده‌ها و خانقاه‌های ایران و خطه‌ی خراسان می‌داند.
راه‌ چهارم به مفهومی اشاره دارد که او برای توصیف برخوردش با تکامل بخشی به خود به کار می‌برد. گورجیف با اصطلاح “کار” یا “کار روی خود” به مفهوم راه چهارم اشاره می‌کرد. از دیدگاه گورجیف سه راه پیشین یعنی راه مرتاض (مرتاض کار می‌کند تا از راه دست و پنجه نرم کردن با کالبد جسمانی که در برگیرنده‌ی تمرینها و حرکات بدنی دشوار است به چیرگی بر نفس دست یابد)، راه راهب (راهب کار می‌کند تا از راه دست و پنجه نرم کردن با عواطف، که به قول معروف قلمرو دل است، به همان چیرگی بر خود دست یابد که راه ایمان است)، و راه یوگی (یوگی کار می‌کند تا از راه دست و پنجه نرم کردن با عادات و گنجایشهای ذهنی به این چیرگی بر خود دست یابد)، راههای سنتی بودند. اما به باور وی باید راه چهارمی وجود می‌داشت که سه راه سنتی را در هم گنجانده و در هم آمیزد، راهی که از بقیه سریع‌تر به سرانجام رسد و قابل استفاده برای تمام مردم جهت تعالی و کمک به خود باشد.