معرفی اجمالی مکتب ذن بودایی

دو سه قرن پس از درگذشت بودا، پیروانش به دو دسته بزرگ «هینه یانه» و «مهایانه» یعنی ناقل کوچک و ناقل بزرگ تقسیم شدند. از این دو شاخه بزرگ نیز چندین شاخه کوچک تر رویید. ذن بودایی، شکل مهایانه بودایی است که به طور عمده در ژاپن یافت می شود؛ اما اخیرا در کشورهای غربی، به ویژه ایالت متحده اثر گذاشته است. فرقه های ذن، حدود نه میلیون طرفدار دارد. اصطلاح ذن از نظر لغوی به معنای مراقبه و از واژه چینی «chan» است که آن هم از واژه سنسکریت «dhyana» (پالی)Jhana: گرفته شده است. ذن بودایی بر نوع خاصی از اصول معنوی تأکید می ورزد که به تنویر ناگهانی (ژاپنی(Satori: کمک می کند که این خود، مرحله ای در راه دریافت اشراق کامل در معنای بودایی است. از نظر سنتی می گویند: ذن در سال 520 میلادی به وسیله بودهی دهارمه که از جنوب هند آمده بود، به جنوب چین آورده شد. از نظر عده ای، این گزارش جعلی است. نوشته های ذن، ریشه ذن را به بودا نسبت می دهد که بنابر گزارشی افسانه ای، آموزه هایش را به مریدش Hahakas yapa منتقل کرد. در قرن هفتم میلادی، زمان استبداد چینی (317 - 736) hui - neng بود که ذن به صورت حرکت بودایی متمایز مطرح شد. ذن، هم در خطوط کلی عقاید مانند تناسخ، نیاز به رهایی، امکان دستیابی فردی به بودائیت، و هم در وفاداری به بودا و نظام رهبانی سنگهه که به وسیله وی بنیانگذاری شد، به قطع شکل بودایی دارد و در عین حال، به طور مشخصی از نظر روحی، چینی است. در حالی که روش های هندی مراقبه، بر تأثیر کوشش فردی در کنترل ذهن و اهمیت جداشدن فرد از محیطش تأکید می ورزد، ذن بودایی بر بی اختیار بودن تنویر و اشراق ناگهانی (ساتوری) و ربطه بین فرد و طبیعت تأکید می کند. عده ای از پژوهشگران بر این باورند که این عقاید درباره آموزه های لائوتزو، مؤ سس افسانه ای تانوئیزم است؛ بنابراین بین راهب حقیقی و طبیعت، هماهنگی کامل وجود دارد.