روش تدریس آموزش برنامه ای و مراحل آن

الف) برنامه ریزی خطی. در برنامه ریزی خطی،سلسله مراتبت واحدها و گام ها به صورت طولی وخطی است ودانش آموزان در طی مراحل آن، اطلاعات و مهارتهای بیشتری کسب می کنند. در این مدل، همه ی دانش آموزان باید الزاما" قاب ها و گام- ها را طی کنند. در برنامه ریزی خطی، رعایت نکات زیر بسیار مهم است:

> فراگیرنده باید فعالانه در برنامه شرکت کند و به مطالعه بپردازد و پاسخ دهد.

> پاسخ های اولیه باید صحیح باشد تا ادامه ی مراحل امکان پذیر شود.

> بازخورد باید بی درنگ بعد از هر فعالیت داده شود.

> برنامه باید مسیر منطقی داشته باشد و حتما" از آسان به مشکل باشد.

> در هر گام نباید رابطه ی محرک – پاسخ، مستقیما" در اختیار دانش آموزان قرار گیرد.

> گام ها باید مشخص و کوتاه باشد.

> درک مطلب هر مرحله ضروری است. بنابراین، ممکن است حذف یک مرحله، ادامه ی برنامه را مختل کند.

ب) برنامه ریزی شاخه ای.در برنامه ریزی شاخه ای، همه ی فراگیراندگان پس از انجام دادن هر گام وفعالیت، به چند راه می رسند که باید یکی از آن ها را انتخاب کنند. اگر انتخاب آنان صحیح باشد، به صورت خطی، برای اهداف وتلاش بعدی آماده می شوند. اما در صورتی که پاسخ صحیح نباشد، به شاخه ها ی جانبی و موازی انتقال می یابند. گام های جبرانی راهی برای اصلاح و برگشت به مسیر اصلی است. در مدل شاخه ای همه ی فراگیرندگان ملزم نیستند از قاب ها عبور کنند و با توجه به جواب هر قاب، راهنمایی می شوند که از کجا شروع کنند.

مراحل روش برنامه ای

مرحله ی اول – استخراج اهداف درس:

نخستین قدم برای برنامه ریزی آموزش برنامه ای، استخراج و شناسایی اهداف درس هاست. زیرا بر اساس توالی و تقدم و تاخر اهداف آموزشی تنظیم می شود.

بنابراین، معلّم باید تمام اهداف درس را استخراج کند و از نظر اولویت و توالی آموزش، به طبقه بندی آن ها بپردازد.

مرحله ی دوم– تعیین نوع آموزش برنامه ای:

بر اساس اهداف و نظر معلّم، می توان از آموزش برنامه ای خطی یا شاخه ای استفاده کرد.

مرحله ی سوم – ساخت گام ها یا قاب ها یا واحد های کوچک:

بعد ازطبقه بندی اهداف و انتخاب نوع آموزش برنامه ای، معلّم می تواند براساس توالی اهداف، به ساخت تعدادی گام مبادرت ورزد. گام ها باید پوشش دهنده ی اهداف مورد نظر باشند و روایی مناسبی هم داشته باشند.

مرحله ی چهارم – اجرای گام ها به وسیله ی دانش آموزان:

در این مرحله، بعد از اینکه معلّم دستورالعمل های مربوط به نحوه ی انجام دادن کار را شرح داد، از دانش آموزان خواسته می شود به صورت انفرادی، گام های مورد نظر را اجرا کنند. اگر ضرورت ایجاب کند، معلّم باید خود یک گام یا قاب را اجرا کند.