مهارتهای مدیران و رضایت شغلی معلمان

مقدمه

مدیران آموزشی به عنوان حلقه ارتباط دهنده تعامل فراگیران و معلمان نقش کلیدی دارند. آنها با بکار گیری الگو ها و روشها و مهارتهای مدیریتی و اتکا به دانش نوین بیش از پیش در ارتقا کارائی و اثر بخشی و نیل به اهداف تعریف شده می کوشند. اما آنچه در این میان مهم و منظور نظر در این پژوهش است طیف مهارتهای مدیریتی و ارتباط آن با رضایت شغلی معلمان است.هر چند شغل و حرفه به ظاهر، به بُعد اقتصادی معیشتی انسان ها مربوط می شود، ولی با بُعد فردی، خانوادگی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگیِ و اداری آنان نیز ارتباطی تنگاتنگ دارد. یکی از جنبه های شغل، خشنودی و رضایت است. ترکیب معیّنی از مجموعه عوامل گوناگون سبب می گردد که معلمان در لحظه معیّنی از زمان، از شغلشان احساس رضایت کنند و به خود بگویند که از شغلشان تا چه حد راضی هستند وازآن لذت می برند. ایمنی و بهداشت کار، ساعات کار و نوبت کاری، امنیت شغلی و پیشرفت کار، برخورد عادلانه در محل کار و میزان جذب معلمان در امور مدرسه،مشارکت معلمان در تصمیم گیری ها، محتوای کار و تحقّق ظرفیت های کاری معلمان، تغییرات در سازمان کار، پاداش و مزایای کافی و عادلانه، از مسائل و متغیر هایی است که رضایت شغلی معلمان را تحت تاثیر قرار می دهد. بخشی از نوسانات میزان رضایت شغلی در محیط مدرسه مربوط به مهارتهای مدیران ازقبیل توانایی به کار بردن مؤثر دانش و تجربه شخصی، برنامه‌ریزی و نظارت، ایجاد محیط تفاهم و همکاری، آگاهی از فن تشویق و به کار گرفتن شیوه‌های رهبری موثر می باشد که جهت افزایش بهره وری معلمان در مدرسه، مدیران آموزشی بایستی به آن توجه داشته باشند.

بیان مسئله:

با توجه به تغییرات پرشتاب محیط بیرونی و درونی مدرسه، چگونه مدیر مدرسه می تواند در مقام رهبر آموزشی، ایفای نقش کند و باید چه توانمندی هایی داشته باشد؟ مدیران آموزشی تا چه میزان از مهارتهای فنی، انسانی، ارتباطی و ادراکی برخوردار بوده و در کدام زمینه ها دچار ضعف و نیاز هستند؟ آیا ضعفهای مدیریتی آنها تاثیری در کاهش رضایت شغلی معلمان به جا می گذارد؟ چگونه می توان بر این ضعف ها غالب آمد و رضایت شغلی معلمان را تا آنجا که به مدیریت آموزشی مربوط است افزایش داد؟ آیا بین مدیران و معلمان مدارس اختلاف و کشمش وجود دارد؟ چرا برخی از مدیران با کفایت یا کارآمد تشخیص داده می شوند و بهتر می توانند بر مشکلات غالب آیند؟ چرا بعضی از معلمان با کفایت از مدیر مدرسه اش گله مند هستند؟ چرا در بعضی از مدارس، معلمان از کار خود احساس رضایت کافی ندارند؟

امروزه برخی از معلمان میل و رغبت چندانی برای حضور در محیط مدرسه نشان نمی دهند و حضور خود را در دفتر و اتاق مدیر و گاهی کلاس درس از روی ناچاری و اجبار تعبیر می کنند. تمایل دارند زودتر از محیط مدرسه خارج شوند و دیرتر به آنجا بروند.

اینها مسائلی هستند که به نوعی در کلیه مدارس کشور از جمله مدارس شهرستان اهر قابل طرح هستند. البته این به معنای آن نیست که مدیران آموزشی در شهرستان اهر از ضعفهای مدیریتی شدیدی رنج می برند که موجب افزایش نارضایتی در بین معلمان می شوند، بلکه مسئله فرا منطقه ای، حتی ملی و بین المللی است. به جهت تحدید موضوع مورد مطالعه ناچاربوده ایم، نمونه و موردی را در یک منطقه مانند شهرستان اهر بررسی نماییم.

مدت زیادی است که نظریه پردازان مدیریت و صاحب نظران تعلیم و تربیت به دنبال یافتن پاسخ به این پرسشها هستند که چرا بعضی از مدیران آموزشی در ایجاد رضایت شغلی همکاران خود موفق عمل می کنند و برخی شکست می خورند؟ نتیجه تحقیقات آنها فقط پاسخ های ناقص و یک بعدی را در بر داشته و علل و عوامل این وضعیت را به عوامل روان شناختی صرف و پیشینه شخص و پایگاه خانوادگی و... نسبت می دهند در حالیکه برخی محققان بر این باورند که یک راهبرد موفق سازمانی در این زمینه و عملکرد عالی و پایدار باید معطوف به کلیت وجود انسان باشد. طبق این نظریه جهت برخوردداری از عملکرد عالی مدیریت در ارتقای سلامت روانی و رضایت شغلی همکاران آموزشی بایستی ابعاد اساسی وجود انسان اعم از نیازهای جسمی و ذهنی و روانی آنان را در مدلی تلفیق کرد و آنرا مورد بررسی قرار داد. ایجاد ساختار مناسب از یک طرف و طراحی استراتژیهای انسانگرایانه از طرف دیگر، به همراه سبک رهبری، سه عاملی هستند که مدیران از طریق آنها به راحتی می توانند پاسخگوی نیازهای کارمندانشان باشند و زمینه لازم را در جهت رضایت شغلی آنها فراهم کنند(جونز، 1999 و تری، 1989، بیکر، 1997).